Staalslakken en de risico's
Het toepassen van staalslakken wordt gezien als een circulaire gedachte. Maar er zijn grote risico’s voor het milieu als staalslakken niet goed worden toegepast en uiteindelijk ook voor de initiatiefnemer die staalslakken gebruikt als bouwstof.
Wat zijn staalslakken?
Staalslakken zijn restproducten van de staalindustrie en zien eruit als grijze stenen. Ze worden in Nederland gebruikt als bouwstof. Staalslakken worden steeds vaker worden toegepast in grootschalige projecten, bijvoorbeeld als ondergrond van wegen en om dijken en geluidwallen op te vullen of op te hogen. Dit hergebruik klinkt positief, maar bij het verkeerd toepassen kan dit grote gevolgen hebben voor mens en milieu.
Wat zijn de risico’s?
Als staalslakken niet goed worden toegepast, kan dat negatieve gevolgen hebben voor het milieu. Staalslakken moeten afgedekt worden en mogen niet nat worden. Als dat niet gebeurt en de staalslakken komen in contact met water, dan kunnen er giftige metalen in het (grond)water terecht komen. Ook bevatten staalslakken vrije kalk wat kan zorgen voor een verhoging van de pH-waarde van bodem en (grond)water. Dit is gevaarlijk voor mens en milieu.
Toezicht en regels
Bedrijven die staalslakken gebruiken moeten zich daarom aan regels houden bij het toepassen. Vanuit de zorgplicht van de Omgevingswet en het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) moeten bedrijven ervoor zorgen dat er geen negatieve milieueffecten kunnen ontstaan. Ook mogen er niet meer staalslakken gebruikt worden dan nodig. Omgevingsdiensten houden hier toezicht op. Maar bedrijven die staalslakken toepassen hebben geen meldplicht. Hierdoor is vaak onbekend of en waar staalslakken gebruikt worden.
Landelijke informatieplicht in de maak
Om meer zicht op te krijgen op het gebruik van staalslakken en om milieu- en gezondheidsrisico’s te voorkomen, is er een eerste stap gezet. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat een landelijke informatieplicht invoeren voor het gebruik van staalslakken. Deze informatieplicht moet ervoor zorgen dat voordat staalslakken worden gebruikt, bekend is waar en op welke manier dit gebeurt. Zo kan er beter toezicht worden gehouden. En zo ontstaat er ook een database van de plekken waar staalslakken liggen, zodat de staalslakken op een juiste wijze verwijderd kunnen worden als het terrein een andere bestemming krijgt. De verwachting is dat deze informatieplicht over ongeveer een jaar ingaat. De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat dringt er bij toepassers op aan om nu al vooraf in overleg te gaan met het bevoegd gezag, als zij staalslakken willen gaan gebruiken.
Wat als staalslakken niet goed worden toegepast?
Als wij als omgevingsdienst constateren dat staalslakken niet goed worden toegepast en er daarmee risico’s zijn voor het milieu, dan grijpen wij in. Dit kan betekenen dat wij het werk namens de gemeente stil leggen en een last onder dwangsom of bestuursdwang opleggen. We brengen advies uit aan de initiatiefnemer. Deze heeft vervolgens de gelegenheid tot herstel.
Het kan ook zijn dat er door een gedupeerde partij een civiele procedure wordt gestart richting de initiatiefnemer. Dat is onlangs gebeurd in onze regio en dit bleek succesvol te zijn. De rechtbank Gelderland stelde in een rechterlijke uitspraak vast dat de aannemer zijn zorgplicht heeft geschonden door de staalslakken niet volgens de regels toe te passen. Een belangrijke les: wie zich niet aan de milieuregels houdt, kan daar ook civielrechtelijk voor worden aangesproken.
Daarom een oproep aan de bouwsector. Ben je opdrachtgever of aannemer? Zorg dat je weet wat er mag én wat er mis kan gaan. Onze rol is toezicht houden, adviseren én signaleren. Jouw rol? Verantwoordelijkheid nemen voor de keuzes die je maakt in je projecten. Neem dus vooraf contact met ons op, als je staalslakken wilt gaan gebruiken. Klik hier voor de manieren hoe je contact met ons kan opnemen.
Een praktijkvoorbeeld uit regio Rivierenland
Ook in onze regio hebben we te maken met het verkeerd toepassen van staalslakken. In 2018 is in Spijk ruim 670.000 ton staalslakken aangevoerd voor de aanleg van een golfbaan met geluidswal. Tijdens een controle ontdekte het Waterschap ernstige verontreiniging van het oppervlaktewater. Wij hebben toen direct de werkzaamheden stil gelegd namens het college van B&W van West Betuwe en onderzoek gedaan. Uit dat onderzoek bleek dat de staalslakken niet correct waren toegepast. Op dit moment is er nog geen definitieve oplossing voor de staalslakken in Spijk gevonden De staalslakken liggen in een tijdelijk depot op de locatie met een ringsloot eromheen. Wij houden toezicht op de situatie en praten mee over een mogelijke oplossing. Ook hebben we namens het college een aantal handhavingsbesluiten opgelegd.
Meer informatie
Meer weten over staalslakken? Klik op deze link voor de website van RIVM.