Energieopslag: nieuwe ontwikkelingen, nieuwe verantwoordelijkheden

De energietransitie vraagt om flexibiliteit in het elektriciteitsnet. Netcongestie, oftewel de overbelasting van het elektriciteitsnet, is een groeiend probleem dat vraagt om innovatieve oplossingen. Energieopslagsystemen (EOS) – van thuisbatterijen tot grootschalige installaties – spelen hierin een steeds grotere rol. Voor gemeenten betekent dit nieuwe verantwoordelijkheden op het gebied van veiligheid, vergunningverlening en ruimtelijke inpassing.

Wat zijn energieopslagsystemen?

Energieopslagsystemen variëren van kleine accu’s in woningen tot grote installaties op bedrijventerreinen of in woonwijken. Deze systemen slaan energie tijdelijk op, bijvoorbeeld uit zonnepanelen of het net, en leveren deze terug wanneer dat nodig is. Ze zijn essentieel voor een stabiel en duurzaam energiesysteem.

Juridisch kader in ontwikkeling

De regelgeving rondom EOS is volop in beweging. Tot 2026 vallen deze systemen nog niet onder een algemene vergunningplicht als milieubelastende activiteit. Gemeenten kunnen echter nu al via het omgevingsplan en de zorgplicht maatwerkvoorschriften opleggen, bijvoorbeeld op basis van de richtlijnen PGS 37-1 en 37-2. Vanaf 2026 worden deze richtlijnen aangewezen als Best Beschikbare Technieken (BBT) binnen het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal).

Ook het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) is van toepassing. Afhankelijk van de locatie en omvang van het systeem kan een EOS worden aangemerkt als bouwwerk of bouwwerkinstallatie, met bijbehorende eisen op het gebied van brandveiligheid, ventilatie en elektrische veiligheid.

Veiligheid voorop

Lithium-ion batterijen brengen risico’s met zich mee, zoals brand, explosiegevaar en milieuschade. Preventieve en repressieve maatregelen zijn daarom essentieel. Denk aan brandwerende compartimenten, ventilatiesystemen, gasdetectie en noodplannen. Gemeenten spelen een belangrijke rol in het stellen van voorwaarden en het waarborgen van veiligheid in de leefomgeving.

De rol van ODR

Wij zijn verantwoordelijk voor het beoordelen van aanvragen en meldingen rondom energieopslagsystemen.

  • Wij bepalen of een energieopslagsysteem onderdeel is van een milieubelastende- of bouwactiviteit. Wij kunnen de PGS 37-1 en de PGS 37-2 als beste beschikbare techniek (BBT) verplicht stellen.
  • Voor energieopslagsystemen, die nog niet als milieubelastende activiteit zijn aangemerkt, hanteren wij de regels uit het omgevingsplan en kunnen wij de zorgplicht gebruiken.
  • Als het een bouwwerk is, controleren we of het bouwwerk voldoet aan de bouwregelgeving, met bijzondere aandacht voor brandveiligheid, ventilatie, aanrijdbeveiliging en elektrische veiligheid.

Wij spelen een rol in het stimuleren van de samenwerking tussen gemeenten, veiligheidsregio’s, brandweer en marktpartijen op het gebied van aanpak van EOS-projecten.

En wij zijn verantwoordelijk voor toezicht en handhaving, waarbij naleving van veiligheidsvoorschriften en monitoring een essentiële rol speelt.

Voor alle betrokken partijen zijn EOS een nieuw fenomeen. Het is een onvoorziene nieuwe taak binnen het milieubeleid. Dus ook de gemeenten en de provincie moeten middelen vrijmaken om deze taak uit te laten voeren door ODR. Daarvoor gaan wij met de opdrachtgevers in gesprek.

Zo zorgen we voor een veilige, duurzame en toekomstbestendige toepassing van batterijen en andere energieopslagsystemen.

Samen zorgen we voor een veilige, duurzame en toekomstbestendige toepassing van energieopslag in onze regio.